Nhiều nhà xuất bản và đơn vị phát hành sách ở Việt Nam đã xác định chuyển đổi số chính là mệnh lệnh cho sự tồn tại, phát triển của lĩnh vực xuất bản trong bối cảnh đối phó đại dịch và sự lên ngôi của sách điện tử, sách nói... đang dần lấy mất thị phần truyền thống của sách in.

Năm 2020, Nxb Thông tin và Truyền thông đã tập trung phát triển sàn thương mại điện tử Book365.vn với nhiều tính năng nâng cấp, được Bộ Thông tin và Truyền thông chọn là nơi tổ chức hội sách trực tuyến quốc gia lần đầu tiên và một số triển lãm sách trực tuyến. Book365.vn đã thu hút được 107 lượt tham gia của các nhà xuất bản và đơn vị phát hành sách, giới thiệu trên 24.000 tựa sách in và điện tử; đưa 15.000 cuốn sách đến bạn đọc, đem lại doanh thu hơn 1 tỷ đồng, trở thành kênh chủ lực phân phối sách của nhiều nhà xuất bản. Trong khi đó, Nhà sách Fahasa Vạn Phúc ở Hà Nội là một trong những địa điểm triển khai mô hình nhà sách thông minh của Công ty cổ phần Phát hành sách TP. Hồ Chí Minh (Fahasa) để độc giả có thể tự tra cứu thông tin, tìm kiếm sách; thanh toán qua hệ thống dịch vụ tự động rất thuận lợi. Công ty phát hành sách này cũng xây dựng trung tâm thương mại điện tử Fahasa.com với doanh thu hàng trăm tỷ đồng mỗi năm. Một loạt nhà xuất bản, đơn vị xuất bản, nhà sách như Nxb Kim Đồng, Nxb Văn học, Thái Hà Books... cũng hoàn thiện dịch vụ bán sách trực tuyến trên website. Với 13.000 cuốn sách điện tử có bản quyền thuộc nhiều lĩnh vực, Công ty cổ phần Waka - đơn vị phát hành xuất bản phẩm điện tử hàng đầu Việt Nam cũng xác định, tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo để đóng góp nhiều xuất bản phẩm điện tử hơn, đáp ứng nhu cầu của công chúng. Tương tự, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Nhà Xuất bản Trẻ… sau khi số hóa kho dữ liệu của mình đang đẩy mạnh phát triển xuất bản điện tử. Công ty cổ phần Waka hiện có 3,2 triệu người đọc trên các nền tảng ứng dụng,

doanh thu tăng trưởng hơn 40% trong năm 2020. Vì thế, đơn vị này đang tăng cường mua bản quyền sách mới và phát triển sách nói. Còn Fahasa đang ứng dụng công nghệ hiện đại để khách có thể đặt hàng trên sàn thương mại điện tử; sử dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích thói quen, nhu cầu của khách, nhằm giới thiệu những cuốn sách phù hợp... Trong khi đó, Công ty cổ phần công nghệ WEWE, chủ sở hữu thương hiệu Voiz FM là một công ty chuyên xuất bản sách nói, có trụ sở tại TP.HCM đã vươn lên trở thành một đối tác hàng đầu của nhiều nhà xuất bản, công ty kinh doanh và phát hành sách trong nước. WEWE săn tìm các ấn phẩm in dưới dạng sách, tạp chí, tuyển tập những bài viết hay… của các tổ chức, cá nhân, rồi tiến hành thâu âm, xuất bản dưới dạng sách nói và phát hành rộng rãi ở trong và ngoài nước thông qua việc bán mã số truy cập vào Voiz FM cho khách hàng. Hiện tại, WEWE đang hợp tác với Vietnam Airlines để tuyển chọn những bài viết, những cuốn sách hay về đất nước, lịch sử, văn hóa và con người Việt Nam, xuất bản bằng tiếng Việt và tiếng Anh để phát hành sách nói và phát thanh miễn phí trên các chuyến bay của Vietnam Airlines.

Về mục tiêu chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản, Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) đã xác định, đến năm 2025 đưa tỷ lệ xuất bản phẩm điện tử lên 15% số tựa sách được xuất bản hằng năm; doanh thu xuất bản điện tử đạt mức 8-10% tổng doanh thu toàn ngành; tạo điều kiện để 50% số nhà xuất bản tham gia xuất bản phẩm điện tử; từng bước hình thành chuỗi kết nối giá trị, đưa xuất bản phẩm đến bạn đọc bằng hình thức trực tuyến.

Để hiện thực hóa mục tiêu trên, theo Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, cần hoàn thiện thể chế, tạo dựng hành lang pháp lý, nhằm thúc đẩy hoạt động xuất bản trên môi trường số phát triển, thu hút các đơn vị công nghệ tham gia hoạt động xuất bản. Cùng với đó, Cục đang triển khai giải pháp chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản theo 3 hướng: nâng cao chất lượng, đa dạng hóa xuất bản phẩm; xây dựng nhà xuất bản trọng điểm xuất bản điện tử; hỗ trợ nâng cấp website của các đơn vị xuất bản, phát triển thành sàn thương mại điện tử, tiến tới thí điểm xây dựng mô hình nhà xuất bản số chuẩn quốc tế.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản là con đường giúp các nhà xuất bản, công ty phát hành sách đẩy mạnh hoạt động kinh doanh, vượt qua những thách thức hiện tại; đồng thời phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng.